معماری از جمله هنرهای پرطرفداری است که در قالب سبک‌های مختلف، نماینده‌ای شایسته برای بیان خصوصیات و ویژگی‌های هر عصر و دوره‌ای بوده و هست. در این میان معماری دوران باستان، جایگاهی خاص دارد. زمانی که معماران با کمترین امکانات، زیباترین سازه‌ها را خلق کرده و شگفتی آفریدند. این بار به سراغ زیباترین بناهای تاریخی جهان خواهیم رفت. با ما همراه باشید.

در گوشه و کنار جهان از این دست بناهای تاریخی و شکوهمند بسیار است. سازه‌هایی که همچون جواهراتی گرانبها، نمایی خیره‌کننده و تماشایی داشته و توسط گردشگران، مورد توجه و  اقبال فراوانی قرار گرفته‌اند.

خوشبختانه اکثریت قریب به اتفاق این سازه‌ها، درمیان چشم‌اندازی خیره‌کننده و زیبا ساخته شده‌اند. نمایی که بر زیبایی آنها افزوده و هر یک را بیش از پیش به درخشش انداخته است.

شاید باید بگوییم آنها در حقیقت زیبارویانی دلفریب از عصری فراموش شده هستند، دورانی که اکنون در میان غبار زمان رنگ باخته و کم کم از یادها محو شده است. اما این سالخوردگان مغرور، همچنان با تکیه به مجموعه‌ای از امتیازات خاص و منحصربه‌فرد، دلپسند و جذاب باقی مانده و نگاه‌ها را به سوی خود می‌کشند.

این بار ما نیز به سفری در زمان رفته و با شماری از مسحور کننده‌‎ترین بناهای تاریخی جهان آشنا خواهیم شد. به همین مناسبت از شما نیز دعوت می‌کنیم همسفر ما در این مسافرت جادویی و خاطره انگیز باشید.

 قلعه‌ی جزیره‌ی تِراکای (Trakai Castle)، لیتوانی

این کاخ تاریخی و باشکوه توسط دوک‌های لیتوانی و در قرن چهاردهم احداث شده است. در حقیقت "Kestutis" دوک و قانون‌گذار لیتوانی در قرون وسطی دستور ساخت این بنا را صادر کرد. بعدها پسر او عملیات ساخت این بنا را ادامه داده و سرانجام نیز در همین قلعه، دار فانی را وداع گفت. در آن زمان این قلعه به عنوان اقامتگاه سلطنتی مورد استفاده بود. از سوی دیگر  شهر تراکای نیز در آن برهه‌ی زمانی، به عنوان پایتخت کشور شناخته شده و به همین دلیل این قلعه از اهمیت استراتژیکی بالایی برخوردار بود. این تنها قلعه‌ی موجود در اروپای شرقی است که در یک جزیره ساخته شده است.

امروزه درهای این کاخ زیبا به روی عموم و گردشگران باز است. در عین حال در داخل قلعه موزه‌ای بر پا است که نمایشی قدرتمند و باشکوه از قرون وسطی را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد. در عین حال با برگزاری مراسم و رویدادهای مختلفی همچون اجرای کنسرت‌های موسیقی، این کاخ تماشایی نزد مردم اقبال بیشتری نیز یافته است. همچنین نبرد شوالیه‌ها از دیگر فعالیت‌هایی است که در این قلعه برگزار شده و هم از سوی مردم محلی و هم از طرف گردشگران و بازدید کنندگان خارجی مورد توجه فراوانی قرار گرفته است.

 در دریاچه‌ای که این قلعه را احاطه کرده، انواع فعالیت‌های تفریحی آبی از جمله قایقرانی و تورهای تفریحی با کشتی برگزار می‌شود. همچنین رستوران‌های بسیاری در شهر تراکای، با ایجاد فضایی دنج و راحت، پذیرای میهمانان هستند، رستوران‌هایی که انواع خوراک‌های لذیذ تاتاری را به مشتریان  خود عرضه می‌کنند. از سوی دیگر این شهر با برگزاری مراسم‌های تاریخی و تماشایی متنوع، در جلب هر چه بیشتر بازدید کنندگان به این منطقه، تأثیری بسزا داشته است.

جِرَش (Jerash)، اردن

جِرَش که روزی پایتخت و یکی از بزرگ‌ترین شهرهای منطقه‌ی "محفظة جرش" (Jerash Governorate) درشمال کشور اردن بود، امروز در قالب خرابه‌هایی به حیات خود ادامه می‌دهد که از این شهر تاریخی و باشکوه برجای مانده‌اند. این شهر باستانی در شمار بهترین بازماندگانی است که به خوبی معماری اصیل و دیدنی متعلق به امپراتوری روم باستان را در این ناحیه  نمایندگی می‌کنند. 

جرش که در میان گستره‌ای وسیع از زمین‌های حاصلخیز جان گرفت، در "عصر برنز" مسکونی بوده است. معابد، برج و بارو، میدان‌های اسب دوانی، ساختمان‌های تئاتر و دیگر بناهای تاریخی آن دوره، هنوز هم این گوشه و آن گوشه‌ی شهر سر پا ایستاده و اگرچه مدت‌هاست که دیگر آن زیبایی خیره کننده‌ و قدیمی خود را از دست داده‌اند، اما هنوز هم به خوبی قادرند بازدیدکنندگان را به سفری در زمان برده و آنها را به دوران گذشته  بازگردانند.

این بنا بعد از جواهر بی بدیل صحرا یعنی شهر تاریخی و معروف پترا، دومین بنای معروف و پربازدید کشور اردن بوده و گفته می‌شود که به دستور اسکندر کبیر ساخته شده است. 

این روزها شهری مدرن ، امروزی و هم نام در نزدیکی این بناهای تاریخی پا گرفته است. برگزاری تورهای گردشی و تفریحی از جمله فعالیت‌های صورت گرفته در این ناحیه‌ است که با نمایشی از شکوه ارتش امپراتوری روم ، رنگ و بویی باستانی به خود گرفته است. به علاوه تجربه‌ی ارابه رانی در همان میادینی که قرن‌ها پیش صحنه‌ی تاخت و تاز ارابه رانان محبوب بوده، بخشی دیگر از جذابیت‌های ارائه شده توسط مجریان صنعت توریسم کشور اردن است که بیش از پیش این بقایای تاریخی را در نزد گردشگران محبوب کرده و آن را در مرکز توجه قرار داده است.

تیکسی گامپا (Thiksey Gompa)، لِداک (Ladach)، هند

این عمارت زیبا و خیره‌کننده که در اصل دیر و عبادتگاهی متعلق به بوداییان تبت است، در میان زیبایی بکر و تماشایی سرزمین هند، جذابیتی دو چندان یافته است. منظره‌ای باشکوه که با جلال و زیبایی معماری سنتی و مرسوم بوداییان، جلوه‌ای پرتلألو یافته و به مراتب چشمگیرتر شده است. کل این مجموعه دارای ۱۲ طبقه است که بر فراز تپه‌ای در ارتفاع ۳۶۰۰ متری و مشرف به دهکده‌ی "تیکسی" ساخته شده است. این مجموعه که در قرن پانزدهم تأسیس شده، دارای یک صومعه‌ی مخصوص راهبه‌ها نیزمی‌باشد.

 در تزئین این بنا از تمامی المان‌ها و عناصر مرسوم در معماری بودایی همچون استوپا (Stupas)، نقاشی‌های دیواری، مجسمه، "Thangka" (نقاشی‌های بودایی که روی پارچه‌های پشمی یا ابریشمی کشیده شده‌اند) و شمشیر استفاده شده است. 

این عمارت همچنین به دلیل شباهتی که به "کاخ پوتالا" (Potala Palace) دارد، بسیار معروف و شناخته شده است. کاخی که در شهر لهاسا، پایتخت تبت واقع شده و یکی از مهم‌ترین بناهای این ناحیه به شمار می‌رود.

کاخ پوتالا در تبت

بازدید کنندگان این دیر همچنین از معبد "مایتریا" (Maitreya) نیز بازدید کرده و با راهبان بودایی ملاقات می‌کنند. این معبد به افتخار بازدید دالایی لامای چهاردهم  از این صومعه در سال ۱۹۷۰  احداث شد.

بارابودور (borobudur)، ماگه‌لان (Magelang)، جاوه‌ی مرکزی، اندونزی

این معبد بودایی که متعلق به ماهایانا (Mahayaya: یکی از سه شاخه‌ی اصلی بودیسم) است، در قرن نهم ساخته شده است.در واقع شاید بتوان از این بنای تاریخی، به عنوان نماد و سمبل کشور اندونزی نام برد. یکی از شناخته شده‌ترین بناهای معنوی و مذهبی جهان که در فهرست میراث ارزشمند تاریخی یونسکو نیز جای داشته و  هر ساله میزبان گردشگران بی‌شماری از اقصی نقاط جهان است.

این معبد در مجموع از ۶ سکوی مربعی شکل ساخته شده که با حجاری‌های زیبا به استوپاهای زنگی شکل شباهت دارند و نیز  به حدود ۵۰۴ مجسمه‌ی بودا آراسته شده‌اند. بر فراز کل این بنا، یک گنبد مرکزی قرار گرفته که با ۷۲ مجسمه‌ی بودا احاطه شده، در حالی که هر مجسمه در داخل یک استوپای کوچک حفره حفره جای گرفته است. اگر از بالا به کل این مجموعه بنگریم، متوجه شباهت آن با ساختار "ماندالا" (Mandala)  خواهیم شد. ماندالا که در زبان سانسکریت به معنی دایره است، به عنوان سمبل و نماد هستی در دو آیین هندو و بودایی شناخته می‌شود. 

امروزه این معبد به عنوان مکانی برای انجام دعا و مراقبه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر ساله و در زمان ماه کامل و در ماه‌های می یا ژوئن، زائرانی از گوشه و کنار جهان گرد هم آمده و به مناسبت تبدیل "سیدارت گوتاما" (Siddartha Gautama) به بودا، جشنی برپا می‌کنند.

انجمن رومی (Roman Forum)، رم، ایتالیا

در قلب شهر زیبا و تاریخی رم، می‌توان بقایای بر جای مانده از یکی از مهم‌ترین و درخشان‌ترین بناهای تاریخی دوران پرشکوه امپراتوری روم باستان را مشاهده کرد. بناهایی فرو ریخته که روزی جایگاه دولتمردان آن دوره بودند. جایی که شهروندان رومی دور هم جمع شده و پیروزی‌های مکرر ارتش قدرتمند امپراتوری را جشن می‌گرفتند. جایگاهی که دادگاه‌ها برگزار شده و نمایندگان سنا برای مردم سخنرانی می‌کردند. حتی میادینی که روزی شاهد نبردهای خون‌بار گلادیاتورها و شعف و شادمانی دیوانه وار مردم آن دوره بودند نیز، جایی در همان نزدیکی را به خود اختصاص داده‌اند. در یک کلام  باید گفت که برای قرن‌ها اینجا قلب تپنده‌ی جامعه‌ی روم بوده  و هر روز میزبانی وقایعی شگفت انگیز را به عهده داشته است.

این انجمن در دره‌ای کوچک حد فاصل تپه‌های پالاتین (Palatin) و  کاپیتولین (capitolin) جای گرفته است. تاریخ ساخت قدیمی‌ترین بنای این محدوده به قرن هشتم پیش از میلاد باز می‌گردد. 

هر چند این روزها دیگر خبری از آن قیل و قال و رفت و آمد نیست، اما این انجمن تاریخی، هنوز هم هر روز مراجعین بسیاری را پذیرا است. رقم قابل توجه ۴.۵ میلیون گردشگر که هر ساله به بازدید از این بناهای فرو ریخته آمده و همچنان شکوه عصری فراموش شده را نظاره گر هستند. باید پذیرفت که این انجمن یکی از مقاصد گردشگری است که باید یک بار در طول زندگی به بازدید از آن رفته و این سازه‌های برجای مانده از تاریخ پربار جهان را تحسین نمود.

کِر ویرَپ (the khor Virap)، ارمنستان

عبادتگاهی تاریخی که در میان منظره‌ای شگفت‌انگیز و رویایی در منطقه‌ی کوه آرارات  و درست در نزدیکی مرز این کشور با ترکیه واقع شده است. ارمنستان نخستین کشوری است که در سال ۳۰۱  پس از میلاد، مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود اعلام کرد.  این در حالی است که اولین صومعه‌ی مسیحیان این کشور در قرن هفتم ساخته شده است. این صومعه و عبادتگاه کوچک بعدها گسترده‌تر شده و به صورت یک مجموعه درآمد. نام این صومعه در زبان ارمنی به معنی "چاه یا گودال عمیق" است.

این صومعه زمانی به عنوان مدرسه‌ی علوم دینی و الهی، پذیرای کاتولیک‌های ارمنی بوده است. در کنار کوه آرارات، این عمارت کوچک نیز به عنوان سمبل و نماد این ناحیه شناخته می‌شود. این صومعه همچنین برای قرن‌ها به عنوان زیارتگاه شناخته شده و هر ساله میزبان زائران فراوانی  بوده است. 

این صومعه در شمار معروف‌ترین و پربازدیدترین مقاصد گردشگری کشور ارمنستان جایگاهی خاص دارد. کلیسای "اَست‌وات‌ساتسون" (Astvatsatsin)، مورد علاقه‌ی زوج‌های جوانی است که اغلب آخر هفته مراسم عقد و ازدواج خود را درآن برگزار می‌کنند. این منطقه همچنین به دلیل طبیعت زیبا و چشم اندازهای تماشایی خود، مکانی ایده‌آل و رویایی برای عکاسانی است که مایل هستند مناظری بدیع و چشم‌نواز را ثبت و ضبط کنند. مناظری که اغلب شبیه کارت پستا‌ل‌های خوش رنگ و لعاب به نظر می‌رسند.

اِلِن دونَن (Eilean Donan)، جزیره‌ی لاک دوییچ (Loch Duich)، اسکاتلند

معنای اسم این قلعه در زبان اسکاتلندی، جزیره‌ی تاریک است. این قلعه در قرن سیزدهم در جزیره‌ای کوچک و جزر و مدی ساخته شده و به عنوان استحکامات  دفاعی توسط قبیله‌ی مکنزی (Mackenzie) مورد استفاده قرار گرفته است. این جزیره میعادگاه  و محل ملاقات سه شاخابه‌ی "Loch Duich"،" Loch Long" و "Loch Alsh" بوده و در ارتفاعات غربی اسکاتلند واقع شده است.  این قلعه‌ی تاریخی شاهد زندگی پر فراز و نشیب خاندان‌های اشرافی متعددی بوده و سرانجام نیز در قرن هیجدهم توسط اعضای فرقه‌ی مذهبی دومینیکن به طور کامل تخریب شد.

عملیات مرمت و نوسازی قلعه مجددا در سال ۱۹۱۹  آغاز و در سال ۱۹۳۲ به پایان رسید. قلعه‌ای که این روزها در فهرست آثار معروف و شناخته‌ی شده این کشور جای دارد. 

شاید بتوان این قلعه را یکی از زیباترین استحکامات دفاعی و تاریخی کشور اسکاتلند نامید که اگرچه بارها  زخم خورده و صحنه‌ی درگیری‌هایی خون‌بار بوده است، ولی سرفراز از این مخاطرات عبور کرده و از خلال هزاران سال آشوب و جنگ، همچنان پا برجا ایستاده است.

قلعه‌ی اوزاکا (Osaka)، اوزاکا، ژاپن

این قلعه توسط یکی از قدرتمندترین اربابان فئودال ژاپنی تویوتومی هیدئوشی (Toyotomi Hideyoshi) درقرن شانزدهم ساخته شد. تویوتومی همچنین به عنوان جنگجو، سامورایی و سیاستمداری قابل در عصر "سنگوکو" (Senguku) شناخته می‌شود. این قلعه به عنوان بنای معروف و سمبل شهر اوزاکای ژاپن، نمایی از شکوه و قدرت  اربابان آن دوره بوده و این جلال و جبروت را به زیبایی هر چه تمام به تصویر کشیده است.

از جمله نشانه‌های این شکوه و تجملات را می‌توان در تزئینات و دکوراسیون ساخته شده از طلایی مشاهده کرد که هم بخش بیرونی و هم درونی این قلعه را آراسته‌اند. نشانه‌هایی که در عین حال شاهدی بر وسواس تویوتومی برای نمایش فلزات گران‌بها بوده و از این مسئله پرده برمی‌دارند.

 به علاوه این قلعه نقشی مهم و حیاتی در یکپارچه سازی و وحدت ژاپن در قرن شانزدهم و در دوره‌ی "آزوچی مومویاما" (Auchi- Momoyama)  ایفا کرده است.

بازدیدکنندگان می‌توانند ضمن بازدید از این قلعه که این روزها بازسازی شده است، از دیگر رویدادهای تماشایی با درون مایه‌های تاریخی این شهر نیز لذت برده و کمی بیشتر با حال و هوای دوران قدیم ژاپن آشنا شوند.

پانتئون(Pantheon)، رم، ایتالیا

این بنای تاریخی مشهور در فاصله سال‌های ۲۷ قبل از میلاد مسیح تا ۱۴ پس از میلاد ساخته شده است. سازه‌ای تحسین برانگیز که با تکیه بر معماری باشکوه عصر باستان جان گرفته  و باید آن را جواهری باشکوه در میان  گنجینه‌ی ارزشمند شهر تاریخی روم به حساب آورد.

معنای نام آن "همه‌ی خدایان" است، نامی که علت وجودی این بنا بوده و به خوبی کاربرد آن را در آن عصر و زمانه نشان می‌دهد. در کنار ارزش تاریخی پانتئون، این سازه به دلیل معماری ارزشمند خود نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. معماری که نشانه‌های فراوانی از عصر طلایی و باشکوه معماری روم باستان و تکنیک‌های معماران آن دوره را به نمایش می‌گذارد.

این روزها این بنا در شمار پربازدیدترین مکان‌های تاریخی شهر رم قرار داشته و مورد توجه بازدید کنندگان از گوشه و کنار جهان است.

این روزها با قدم زدن زیر گنبد فراخ این معبد رومی، هنوز هم می‌توان عطر روزهای قدیمی و از یاد رفته  را استشمام کرد. می‌توان خاطرات آن شکوه از دست رفته را مرور کرده و کمی بیشتر با ویژگی‌های آن دوران فراموش شده آشنا شد.

پترا (Petra)، اردن

شهری با نمایی گیج‌کننده و تحسین برانگیز که در میان صخره‌های صورتی رنگ کنده‌کاری شده است. این شهر که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، صدای شکوه معماری دوران قدیم است. شکوهی که از درخشش خالص و تکرار نشدنی برخوردار بوده و حتی با گذشت قرن‌ها نیز چیزی از زیبایی و شگفتی آن کم نشده است.

این شهر در شکل و شمایل امروزی خود، در حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و توسط "حاکمان نَبَطی" (Nabateans) ساخته شده است. ۵۰ سال زمان صرف حجاری و کندن این شهر در میان این صخره‌های سرخ و  مرتفع شد. این شهر همچنین به دلیل سیستم لوله کشی آب خود نیز معروف است. مردم محلی این سازه‌ی زیبا را به دلیل رنگ سرخ صخره‌هایی که بن مایه‌ی  اصلی وجود آن هستند،"رز صحرایی" می‌نامند.

در سال ۲۰۰۷ و در جریان یک رأی گیری، این شهر به عنوان یکی از عجایب هفتگانه‌ی جدید شناخته شد. این شهر هنوز هم علی‌رغم گذر قرن‌ها، میزبان بازدیدکنندگانی از چهار گوشه‌ی جهان است که زبان به تحسین این رز خوش رنگ و لعاب گشوده و تزئینات، معماری و فضای داخلی وسیع آن را مورد ستایش قرار می‌دهند.

در پایان نظر شما در مورد این سازه‌های قدیمی چیست؟ بناهایی کهن و باستانی که با شکوهی رنگ باخته از دورانی کهن و فراموش نشده، هنوز هم به اندازه‌ای جذابیت و گیرایی دارند که بسیاری را به تماشای خود دعوت کرده و نماینده‌ای شایسته و میراث داری ارزشمند برای ویژگی‌های ممتاز دوران خود هستند.